ประเภทบทความ/งานวิจัย : วิจัย สถานะ : จัดทำรายงาน    บทความ/วิจัย เรื่อง : การแปรงฟันแบบแห้งของเด็กอายุ 3 – 5 ปี ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กตำบลเจ้าท่า ผู้แต่ง : ภัสธิรา อรุณปรีย์ ปี : 2561       หลักการและเหตุผล : โรคฟันผุในเด็กปฐมวัยยังเป็นปัญหาสุขภาพที่พบไดในเด็กกลุ่มก่อนวัยเรียน สาเหตุหนึ่งมาจากพฤติกรรมสุขภาพ ทั้งพฤติกรรมการบริโภคอาหารและพฤติกรรมการดูแลความสะอาดช่องปาก1 การดูแลความสะอาดช่องปากด้วยการแปรงฟันมีผลช่วยลดฟันผุเนื่องจากช่วยป้องกันการก่อตัวของเชื้อ อีกทั้งสามารถหยุดและชะลอการเกิดฟันผุในระยะเริ่มแรกได้ จากการสำรวจสภาวะทันตสุขภาพของ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านหนองบัว ซึ่งได้ดำเนินการตรวจฟันของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กวัดปทุมเกษรหนองบัว ในปี พ.ศ.2558 พ.ศ.2559 พ.ศ.2560 พบว่า เด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กวัดปทุมเกสรหนองบัว มีอัตราฟันน้ำนมผุเฉลี่ย 38.8, 39.5, 40.1 ตามลำดับ มีค่าเฉลี่ยฟันผุ ถอน อุด (dmft) ในฟันน้ำนมเป็น 13.2 ซี่/คน, 12.9 ซี่/คน 13.5 ซี่/คน ตามลำดับ จากการสำรวจพฤติกรรมทางทันตสุขภาพของเด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ปัจจัยหลักของการเกิดโรคในช่องปาก คือ พฤติกรรมการบริโภคอาหาร การดูแลรักษาความสะอาดช่องปากไม่ถูกวิธี เด็กแปรงฟันไม่ครบ 2 นาที การแปรงฟันแบบเปียกน้ำทำให้เกิดฟองฟู่และเด็กบ้วนปากออกทันที ทำให้ฟลูออไรด์เจือจาง ผลการป้องกันฟันผุลดลง โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านหนองบัว จึงได้เห็นความสำคัญของปัญหา จึงได้จัดทำโครงการ “การแปรงฟันแบบแห้งนาน 2 นาทีในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กตำบลเจ้าท่า”เพื่อส่งเสริมทันตสุขภาพในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กขึ้น เพื่อส่งเสริมให้เด็กมีสุขภาพช่องปากที่ดีต่อไป   วัตถุประสงค์ : ศึกษาการแปรงฟันแบบแห้งของเด็กอายุ 3 – 5 ปี ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กตำบลเจ้าท่า   กลุ่มเป้าหมาย : เด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กวัดปทุมเกสรหนองบัว จำนวน 52 คน และผู้ปกครอง 52 คน ครูผู้ดูแลเด็ก 6 คน   เครื่องมือ : คือ 1) บันทึกการตรวจสุขภาพช่องปากในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก 2) บันทึกการแปรงฟันและตรวจฟันประจำวันของครูผู้ดูแลเด็ก 3) บันทึกการแปรงฟันเด็กที่บ้าน   ขั้นตอนการดำเนินการ : 1) การตรวจสุขภาพช่องปากของเด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก เก็บรวมรวมข้อมูลแบบสอบถามพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากของเด็กจากผู้ปกครอง วิเคราะห์จากปัญหาที่พบ นำปัญหาที่ได้มาร่วมกันหาแนวทางแก้ไข 2) จัดกิจกรรมแปรงฟันแห้งอย่างถูกวิธี ดังนี้ การแปรงแห้งคือ วิธีการแปรงที่แห้งทั้งตอนเริ่มแปรง และแห้งเมื่อแปรงเสร็จ มีงานวิจัยเรื่องหนึ่งที่โด่งดังมาก ในปี ค.ศ.1992 ในเมืองนอตติ้งแฮม ประเทศอังกฤษ เขาพบว่า เด็กที่แปรงฟันแล้วบ้วนปากโดยเอาปากไปจ่อกับก๊อกน้ำ มีฟันผุน้อยกว่าเด็กที่บ้วนปากจากแก้วน้ำ (เด็กตั้งใจบ้วน) หลังจากนั้นก็มีงานวิจัยอื่นๆ ตามมาจำนวนมากเพื่อตรวจสอบและยืนยันในสิ่งเดียวกัน จนทันตแพทย์สมาคมแห่งประเทศอังกฤษสรุปออกมาเป็นคำแนะนำว่า “ไม่ต้องบ้วนน้ำหลังแปรงฟัน” ประโยชน์ของการแปรงฟันแบบแห้ง สามารถอธิบายได้จากปริมาณฟลูออไรด์ในช่องปากหากไม่บ้วนน้ำ ฟลูออไรด์จะเข้มข้นมากในช่วงเวลาครึ่งชั่วโมงแรกหลังแปรงฟัน ซึ่งปริมาณฟลูออไรด์ที่เข้มข้นมากนี้จะมีประสิทธิภาพอย่างมากในการซ่อมแซมผิวฟัน ในขณะที่บ้วนน้ำตามปกติ จะเจือจางฟลูออไรด์ไปทันที บ้วนน้ำ 1 ครั้ง ฟลูออไรด์ที่คงอยู่ในปากลดลง 1-2 เท่า, บ้วนปาก 2 ครั้งลดลง 4-5 เท่า เมื่อเทียบกับการไม่บ้วนน้ำเลย 2.1) ก่อนเริ่มแปรงฟัน ถ้ามีเศษอาหารตกค้างให้จำกัดออกก่อน(บ้านน้ำแรงๆ หรือเขี่ยออก) 2.2) เลือกยาสีฟันที่ฟลูออไรด์ แปรงนาน 2 นาที ไม่ต้องจุ่มน้ำก่อนแปรง(แปรงแห้ง) ค่อยเริ่มกระบวนการแปรงฟัน(แปรงให้โดนคอฟัน ไล่ไปเรื่อยๆ ทั้งด้านนอกและด้านในให้ทั่วทุกซี่) แล้วจะพบว่าแปรงได้นาน ไม่ไหลย้อย อมยาสีฟันไว้ได้นาน ซึ่งหมายถึงว่าฟลูออไรด์จะซึมซาบเข้าสู่ผิวฟันได้ดี 2.3) บ้วนฟองออก ไม่ต้องบ้วนล้างน้ำ หรือบ้วนน้ำแค่ครั้งเดียว 2.4) ไม่กิน - ดื่มหลังแปรงฟันอย่างน้อย 30 นาที เพื่อเก็บฟลูออไรด์ไว้ในปาก 3) ประเมินผล และพัฒนาต่อเนื่อง ส่งเสริมให้เด็กแปรงฟันต่อเนื่องวันละ 2 ครั้งที่บ้าน และแปรงที่ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กด้วย         ผลการศึกษา : จากการจัดโครงการแปรงฟันแห้งแบบถูกวิธี พบว่า ปัญหา คือ การที่เด็กแปรงฟันโดยเอาแปรงจุ่มน้ำ การบ้วนปากเอาฟองยาสีฟันออกจนหมด ผู้ปกครองไม่ได้ควบคุมการแปรงฟันของเด็กทุกครั้ง มีพฤติกรรมการกินขนมหวาน ซึ่งล้วนแต่เป็นปัจจัยที่ก่อให้เกิดโรคฟันผุ จึงจัดให้มีโครงการการแปรงแห้งแบบถูกวิธี เพื่อลดปัญหาฟันผุ จากการตรวจสภาวะสุขภาพช่องปากเด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก พบว่า เด็กมีฟันผุลดน้อยลงจากเดิม ปี 2560 ร้อยละ 40.12 เป็นร้อยละ 37.10 ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กจึงได้นำมาเป็นนโยบายการส่งเสริมการแปรงฟันแห้ง เพื่อส่งเสริมให้เด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กมีสุขภาพช่องปากที่ดี ปราศจากฟันผุต่อไป   ข้อเสนอแนะ : การให้ผู้ปกครองของเด็กมีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมเพื่อสร้างให้ความรู้ความเข้าใจในการแปรงฟันแห้งแบบถูกวิธี เพราะผู้ปกครองส่วนใหญ่ยังไม่กล้าแปรงฟันแบบแห้ง เนื่องจากกังวลเรื่องของความปลอดภัย และมีความคิดเห็นว่าการแปรงฟันบ่อยๆสามารถช่วยทดแทนการแปรงฟันแบบแห้งได้ ซึ่งจากการค้นคว้างานวิจัยพบว่า การแปรงแห้งสามารถช่วยลดฟันผุได้จริง เป็นวิธีที่ประชาชนสามารถปฏิบัติได้เองในชีวิตประจำวัน ไม่ต้องพึ่งพิงบุคลากรทางวิชาชีพ ไม่มีค่าใช้จ่ายเพิ่ม ทุกคนยังสามารถได้รับประโยชน์จากวิธีนี้ ดังนั้น การแปรงฟันแห้งจึงน่าจะเป็นวิธีที่เหมาะสมที่สุดในงานทันตสาธารณสุขเพื่อการลดโรคฟันผุ         รางวัลที่ได้รับ : ยังไม่ได้รับรางวัล           ดาวน์โหลด : เอกสารฉบับเต็ม (Fulltext)