ประเภทบทความ/งานวิจัย : CQI สถานะ : จัดทำโครงร่าง    บทความ/วิจัย เรื่อง : ห่วงประคบสมุนไพรหญิงหลังคลอด ผู้แต่ง : จุฬารัตน์ อรรคบุตร ปี : 2563       หลักการและเหตุผล : ภาวะเต้านมคัด หลังคลอดมารดาจะมีการปรับเปลี่ยนของฮอร์โมน ทำให้มีเลือดมาเลี้ยงที่บริเวณเต้านมมากขึ้น ในวันที่ 2-5 หลังคลอดเต้านมจะสร้างน้ำนมมากขึ้น ทำให้เกิดการบวมและมีน้ำนมมาคั่งจำนวนมาก เต้านมมีขนาดใหญ่ขึ้น แข็งตึง เจ็บ และร้อน บริเวณลานหัวนมตึงแข็ง น้ำนมไหลออกไม่ค่อยดี และหัวนมถูกรั้งให้หดสั้น ทำให้ลูกอมหัวนมได้ลำบาก บางครั้งอาจมีไข้ แต่ไม่เกิน 24 ชั่วโมง อาการเต้านมคัดมักจะเป็นทั้ง 2 ข้างและหากมีน้ำนมค้างอยู่ในเต้านมนานจะส่งผลให้หยุดการสร้างน้ำนมชั่วคราว จนกว่าจะมีการระบายน้ำนมออกไป ซึ่งสาเหตุของเต้านมคัดเกิดจาก ๑) ร่างกายสร้างน้ำนมได้มากกว่าปริมาณที่ลูกต้องการ ๒) แม่เว้นระยะการให้นมลูกนานเกินไป ลูกดูดนมแม่ไม่บ่อยพอ แม่จำกัดเวลาดูดนมของลูก หรือไม่ได้ระบายน้ำนมออกในช่วงที่ไม่ได้ให้นมลูก ทำให้มีปริมาณน้ำนมสะสมในเต้านมมาก ๓) แม่ให้ลูกดูดนมไม่ถูกวิธี ทำให้การระบายน้ำนมไม่ดีเท่าที่ควร การทบทวนงานวิจัยพบว่าความร้อนจะส่งผลต่อระบบไหลเวียน โดยความร้อนจะทำให้เกิดปฏิกิริยาการอักเสบน้อยๆ จากการหลั่ง Histamine และ Prostaglandins อีกทั้งความร้อนยังกระตุ้นให้เกิดการนำสัญญาณของใยประสาทใหญ่ ซึ่งมีผลในการยับยั้งสัญญาณประสาทที่เกี่ยวข้องกับอาการปวดที่นำโดยใยประสาทเล็ก ซึ่งทำให้หลอดเลือดเกิดการขยายตัวและเกิดการไหลเวียนโลหิตเพิ่มขึ้น (พยอม สุวรรณ, 2543; สาธิตา ตรีสัตยตระกูล, ๒๕๕๒) จากผลที่เกิดขึ้นดังกล่าวทำให้อาการปวดลดลง จากการติดตามและให้บริการฟื้นฟูมารดาหลังคลอด ในโรงพยาบาลท่าคันโท พบว่ามารดาหลังคลอดไม่ได้รับความสุขสบายเนื่องจากปวดคัดเต้านมหลังคลอด มีปัญหาน้ำนมไหลน้อย คัดตึงเต้านม ท่อน้ำนมอุดตัน และเต้านมอักเสบ ซึ่งการช่วยเหลือต้องให้การประคบเต้านมอุ่นถึงอุ่นมาก โดยแนะนำมารดาหลังคลอดใช้ผ้าแช่น้ำอุ่นจัดประคบแต่ละครั้งจะให้ความอุ่นนาน ๓ นาทีต้องเปลี่ยนน้ำอุ่นประมาณ ๔ ครั้งจึงจะช่วยให้อาการดังกล่าวดีขึ้น แต่พบว่าไม่สะดวก มีความยุ่งยากในการปฏิบัติ และมารดาหลังคลอดไม่รู้สึกสบายตัว ทำให้มารดาหลังคลอดส่วนมากก็จะไม่ปฏิบัติ และจะแก้ไขปัญหาโดยการหยุดให้ลูกน้อยดื่มนมมารดาเปลี่ยนให้ลูกน้อยดื่มนมผงแทน ทำให้ลูกน้อยพลาดโอกาสที่จะได้ดื่มนมของมารดาไป จากปัญหาดังกล่าว งานแพทย์แผนไทย โรงพยาบาลท่าคัน จึงได้คิดค้นนวัตกรรมสุขภาพขึ้น คือ “นวัตกรรมห่วงประคบสมุนไพรมารดาหลังคลอด” เพื่อช่วยมารดาหลังคลอดมีความสุขสบาย ไม่ปวดคัดเต้านมและลดการอักเสบของกล้ามเนื้อเต้านม โดยการนำวัสดุ และสมุนไพรที่มีในท้องถิ่นมาช่วยในการประคบเต้านม ซึ่งให้ความอุ่นนาน ๑๕ – ๒๐ นาที ง่ายต่อการใช้ และประหยัดค่าใช้จ่าย   วัตถุประสงค์ : ๑.เพื่อกระตุ้นการไหลของน้ำนมของมารดา ๒.เพื่อลดการอักเสบจากการคัดตึงเต้านม ท่อน้ำนมอุดตัน และเต้านมอักเสบ   กลุ่มเป้าหมาย : หญิงหลังคลอด ในเขตรับผิดชอบโรงพยาบาลท่าคันโท   เครื่องมือ : แบบประเมินความพึงพอใจ   ขั้นตอนการดำเนินการ : 1. สำรวจ เก็บรวบรวมข้อมูลและติดตามเยี่ยมมารดาหลังคลอดที่มีปัญหาปวด คัดเต้านม น้ำนมไหลน้อย และเต้านมอักเสบ ๒. จัดทำห่วงประคบสมุนไพรมารดาหลังคลอด ๓. ให้บริการประคบสมุนไพรแก่มารดาหลังคลอดที่มีปัญหาเกี่ยวกับเต้านม ในสถานบริการ และติดตามผล สัปดาห์ละ 1 ครั้ง ในช่วง 3 เดือนแรกหลังคลอด เพื่อให้คำแนะนำเกี่ยวกับห่วงสมุนไพรประคบ ๔. ติดตามผล สอบถามอาการปวด และตรวจเต้านมเพื่อดูการอักเสบของเต้านม         ผลการศึกษา :   ข้อเสนอแนะ :         รางวัลที่ได้รับ : ยังไม่ได้รับรางวัล           ดาวน์โหลด : เอกสารฉบับโครงร่าง